De Maduro Odyssee

In "De Maduro Odyssee" volgen we het pad van de voorouders van de familie Maduro, vanaf het begin in Spanje via Nederland en de Antillen tot aan  de uiteindelijke bestemming Venezuela, een bestemming die voor veel van de huidige leden van de familie toch niet "uiteindelijk" zal blijken te zijn.

We beginnen dit verhaal met twee personen, die rond 1600 in Portugal worden geboren. Ze zijn geen familie van elkaar maar hebben wel een gemeenschappelijk verleden -en toekomst:

Mosseh Levi is een afstammeling van Samuel Ben Meir Ha-Levi Abulafia (1320-1360). Samuel is adviseur van koning Pedro I van Castilië -en oprichter van een aantal synagogen in het Koninkrijk van Castilië, Spanje.  

Het lot van Samuel neemt een ​​wending in 1360, als koning Pedro hem in Sevilla wegens samenzwering arresteert. In de gevangenis wordt Samuel doodgemarteld. 

Zijn kinderen vluchten naar Portugal om de Inquisitie te ontlopen. In Portugal wordt Mosseh Levi geboren

Clara Maduro is een afstammeling van Antonio Roiz uit Sevilla. Ook Antonio vlucht naar Portugal vanwege de Spaanse Inquisitie en trouwt daar in 1512 met ene Leonora. Ze krijgen een zoon:

• Diego Roiz. Diego mag als stamvader van de Maduro's beschouwd worden, vanwege de toevoeging "Maduro" (in het Portugees "senior") aan zijn naam. Diego Roiz o Maduro trouwt met Clara Rodrigues Lopes. Ze krijgen een zoon:

• Antonio Roiz o Maduro d'Alcanha. Antonio trouwt met Isabel Fernandes. Uit dit huwelijk worden vier dochters geboren, onder wie

  • • Clara Maduro

Mosseh en Clara ontmoeten elkaar voor het eerst in Coimbra, Portugal. Tien jaar later -in 1619- zullen ze trouwen in Amsterdam. 

Hieronder leg ik uit, waarom Mosseh en Clara uiteindelijk in Amsterdam terecht zijn gekomen. Het is het begin van een odyssee, die de Maduro's in de daaropvolgende twee eeuwen ondernemen.

De Spaanse Inquisitie

Het is 1492, Colombus' eerste reis naar de Nieuwe Wereld. Maar ook het jaar, waarin de katholieken onder Ferdinand II van Aragon en Isabella van Castilië Granada -na 800 jaar bezetting door de Moren- heroveren: "La Reconquista".

Het christendom wordt de leidende religie op het Iberisch schiereiland. De situatie van de Joden verslechtert naarmate hun leefgebieden geleidelijk door christenen worden veroverd. 

In hetzelfde jaar voert het koninklijk paar het "Verdrijvingsedict" van Spaanse Joden (Sefardim) in. Daarmee is de Spaanse Inquisitie een feit. 

"Sefardím" is afgeleid van het Hebreeuwse woord "Sefarad", wat Spanje betekent. Op basis van dit edict worden de Sefardim gedwongen zich tot het christendom te bekeren (Marranen) of het land te verlaten. Degenen, die in Spanje blijven zijn meestal crypto-joden: het in het geheim aanhangen van het judaïsme terwijl men publiekelijk belijdt van een ander geloof te zijn. Degenen die zich niet tot het christendom bekeren, gaan voornamelijk naar Portugal. 

Onder hen Antonio Roiz Maduro uit Sevilla, overgrootvader van Clara.

Maduro in Portugal

Als het Verdrijvingsedict ook in Portugal van kracht wordt, wordt Antonio Roiz o Maduro een crypto-jood. Hij wordt veroordeeld als een afvallige en levend verbrand op de Plaza Mayor van Coimbra op 26 augustus 1616.

Maduro naar Nederland

Na de tragische dood van haar man besluit zijn vrouw Isabel naar Saint Jean de Luz in Frankrijk te vluchten, waar Isabel in 1618 overlijdt. 

• Clara is een van de vier dochters, die met haar moeder meegaan naar Frankrijk.

• Mosseh bevindt zich in dezelfde kleine groep. Via La Rochelle en Rouen gaan ze naar Antwerpen, België.

Als de legers van Filips II Antwerpen bezetten, besluiten de Sefardim naar Amsterdam te vluchten. Mosseh en Clara arriveren in 1619 in Nederland, waar ze een paar jaar later trouwen. Clara verandert haar naam in Rachel en Moses Levy voegt de achternaam Maduro toe uit respect voor Clara's familie. 

Daarmee ontstaat de De Levy-Maduro dynastie 

Afstammelingen van de Sefardim dragen vaak Spaanse of Portugese namen. Voorbeelden zijn Belinfante, Bueno de Mesquita, Texeira de Matos, Coutinho, Da Pinta, Cohen, Gomes, Peres, da Costa, Pereira, Spinosa.

Maar net als in Portugal is het in de Protestants Nederlandse Republiek niet toegestaan ​​om in het openbaar een andere godsdienst te belijden. Daarom worden er drie Sefardische synagogen gebouwd, die niet herkenbaar zijn vanaf de straat.

Maar uiteindelijk weten Mosseh en Rachel hun plek in de Amsterdamse samenleving te veroveren. 

De Sefardim worden een belangrijke factor in de culturele en economische ontwikkeling van Nederland. Uit hun gelederen komen rabbijnen, academici, denkers, kunstenaars, bankiers, oprichters en bestuurders van belangrijke internationale handelshuizen. Onder hen de beroemde filosoof Baruch Spinoza, in 1656 door de gemeente verbannen. 

Een deel van de Sefardim die naar Nederland komen, is relatief welvarend. Die welvaart is terug te zien in de bouw van de Portugese synagoge in Amsterdam in 1639, de grootste ter wereld.

Maduro in de nieuwe wereld

Maar dan begint voor de Maduro's een geheel nieuwe periode in hun Odyssee. De Sefardim komen in Nederland steeds meer in het nauw door de Spaanse bezetting en in het rampjaar 1672 besluiten de kleinkinderen van Mosseh en Rachel het land te verlaten en zoeken ze nieuwe horizonten op:

• Moses, Irmiao en Aaron Levy Maduro naar Curaçao

• Samuel Levy Maduro naar Jamaica 

Waar komt deze verhuizing vandaan? Het antwoord op deze vraag is de WIC, de West-Indische Compagnie. 

West-Indische Compagnie

Aan het einde van de 16e eeuw hebben Spanje en Portugal een bijna volledig monopolie op de handel en kolonisatie in Amerika. Om deze hegemonie te doorbreken richtten de Nederlanders in 1621 de "WIC, West-Indische Compagnie" op. 

De WIC staat bekend als 's werelds eerste multinationale onderneming. Portugese joden spelen een belangrijke rol in de handel in Nederland en zijn daarom ook sterk betrokken bij de handel die Nederland heeft met de Nieuwe Wereld.

Die handel is geconcentreerd in drie gebieden van de Nieuwe Wereld:

• Brazilië, het favoriete land van de Portugese joden in Amsterdam, omdat hun landgenoten dit gebied hadden gekoloniseerd.

• Noord-Amerika, waar een gigantische emigratie van Europeanen plaatsvindt. Daar stichtten de Nederlanders Nieuw Amsterdam, het Manhattan van nu.

• De Antillen -Curaçao, Aruba, Bonaire- en Guyana, het huidige Suriname.

We zien aanzienlijke aantallen Maduro's naar alle drie de gebieden verhuizen, voornamelijk aangetrokken door de kansen die de WIC te bieden had in de nieuwe wereld.

De Hollanders hebben een bijzondere driehoekshandel met de Nieuwe Wereld:

• Vanuit Amsterdam stuurt de WIC schepen met producten als buskruit, brandy en eindproducten naar West-Afrika. 

• Die worden daar geruild voor goud, ivoor en Afrikaanse slaven.
  WIC-schepen brengen de slaven vervolgens naar Curaçao, de grootste slavenmarkt voor de Verenigde Staten.

• De schepen keren terug naar Amsterdam met suiker, hout en tabak.

1. Brazilië route

De Portugese joden zijn voornamelijk betrokken bij deze driehoekshandel als reders, bevrachters, makelaars en verzekeraars. Om de handel beter te beschermen besluit de WIC Brazilië te veroveren. 

De Portugese joden in Amsterdam steunen deze WIC-plannen, omdat de Nederlanders bepaalden "dat de vrijheid van de Spanjaarden, Portugezen en autochtonen, of ze nu katholiek, rooms of joods waren, zou worden gerespecteerd".

Toen de WIC in 1624 de Braziliaanse stad Bahia veroverde, besloot de regering van Nederland een gouverneur -Prins Maurits- naar Brazilië te sturen om de verovering van Brazilië officieel te maken: "Nederlands Brazilië".

Op de passagierslijst van een van de schepen die met Prins Maurits naar Brazilië voeren, vinden we de volgende persoon: David Maduro, ". . . . die in 1654 eigendommen had in Nederlands Brazilië." In 1663 -als de Portugezen de Nederlanders uit Brazilië verdrijven- vragen zijn erfgenamen schadevergoeding aan de regering van Nederland (Lijst nr. 61 / "Braziliaanse vorderingen").

2. Suriname route

Na het verlies van Brazilië vlucht een deel van de joden naar Guyana, het huidige Suriname, omdat het de dichtstbijzijnde veilige haven is, vanwaar ze de handelsbetrekkingen met hun verwanten in Nederland herstellen. 

De WIC vestigt nieuwe nederzettingen langs de kust van Suriname, na de befaamde/beruchte ruil van Nieuw Amsterdam (Manhattan) voor Suriname in een van de opmerkelijkste deals in de Nederlandse geschiedenis.

3. Manhattan route

In 1654 verlaat een kleine groep Sefardim Amsterdam op weg naar Nieuw-Amsterdam (Manhattan), de hoofdstad van Nieuw-Nederland, omdat hen daar door de gezaghebbers in Nederland vrijheid van godsdienst beloofd is. 

Maar van die beloftes komt niet veel terecht. In tegenstelling tot de positie van de Sefardim in Brazilië krijgen zij in Nieuw Amsterdam niet dezelfde vrijheden.

In feite wordt deze kolonie in Noord-Amerika gecontroleerd door de Nederlander Peter Stuyvesant, die streng calvinistisch is. Hij ziet de joden als een religieuze en economische bedreiging en weigert hen toegang tot de handel.

Willem Verhulst - in zijn functie als tweede directeur van Nieuw Nederland - is een van de grondleggers van Nieuw Amsterdam, het huidige New York-Manhattan. Er is relatief weinig bekend over zijn leven. Na een jaar moet hij wegens “ongepast gedrag” de kolonie verlaten.

Maduro naar Curaçao

De Portugese joden besluiten Nieuw-Amsterdam te verlaten en zich te vestigen in de Caribische koloniën - waaronder Curaçao - waar de WIC in 1634 al een kolonie heeft gesticht. Daar genieten ze meer godsdienstvrijheid en bloeit de handel. 

Moses Levy Maduro Rodrigues - de kleinzoon van Mosseh en Rachel- arriveert in 1672 op het eiland Curaçao. Moses is de eerste Levy Maduro die in de Curaçaose archieven verschijnt. Er is geen informatie over de route die hij nam, via New York of via Brazilië/Suriname. 

Door de centrale ligging, de natuurlijke haven en de handelsbetrekkingen van de kolonisten met Spaans Amerika wordt Curaçao al snel de belangrijkste doorvoer-haven van Amerika. 

De bloeiende economie gaat hand in hand met de groei van de Portugees-Joodse gemeenschap in Curaçao. 

Madurodam

Een van de afstammelingen van Moses (Moshe) Levy Maduro is Jossy Maduro, getrouwd met Rebecca Deborah Curiel. Zij zijn de ouders van George Maduro, die in Leiden rechten gaat studeren.  In de Tweede Wereldoorlog komt hij in kamp Dachau om het leven. Ter nagedachtenis aan hun zoon financiert Jossy Maduro de Stichting Madurodam in Nederland.

Maduro naar Aruba

Rond 1100 na Christus vallen de Arowaks, die aan de oevers van de Orinoco (Venezuela) wonen, het Caribisch gebied binnen; eerst op Aruba, vanwege de ligging nabij het vasteland. 

In 1700, als bijna alle Caribische eilanden bezet zijn door de Fransen, Engelsen en Nederlanders, is Aruba een van de weinige niet gekoloniseerde eilanden. Het is aantrekkelijk vanwege de teelt van aloë vera; veel Europeanen verhuizen vanuit Curaçao naar Aruba. 

Samuel de Moses Levy Maduro is de eerste van de familie Levy Maduro die van Curaçao naar Aruba verhuist.

De stamboom van Castor II Maduro Parra begint rond dezelfde tijd met Phil Maduro, getrouwd met "María y Cruz", woonachtig in Aruba:

Maduro naar Venezuela

Omdat de economische situatie van de eilanden verslechtert, vertrekken in 1825 de eerste Maduro's vanuit Aruba en Curaçao naar het vasteland. Venezuela en Colombia stellen hun markten open voor handel vanuit de Nederlandse eilanden. 

We zien in de archieven Moses Salomón Levy Maduro (1863-1911) die verschillende zakelijke belangen in Coro, Venezuela heeft en een pakketboot dienst runt die post, passagiers en vracht vervoert tussen Coro en Curaçao.

In de familiestamboom komen we dan Felipe Maduro Croes tegen, zoon van Phil Maduro en Maria y Cruz, die volgens Castor Maduro -de maker van de stamboom- in Puerto Cabello, Venezuela woonde. Hij is getrouwd met Cecilia de Jongh, die gezien haar achternaam, ook uit Aruba of Curaçao afkomstig moet zijn. 

Rond 1920 verlaat de Venezolaanse Maduro-familie haar oorspronkelijke geloof en bekeert zich tot het katholicisme.

Wie is Phil Maduro ?

Er is een versie dat María y Cruz een "yaya" (kindermeisje) is bij het gezin van Phil Maduro. Bijna alle rijke families hebben yaya's . De meesten van hen zijn katholiek van Curaçaose afkomst.

Maar er is ook een andere versie:  als we goed kijken naar de stamboom van Levy Maduro, zien we dat de volledige naam van de vrouw van Simón Maduro is: Petronella Magdalena (bijnaam María) Maduro Croes. 

Het is goed mogelijk, dat deze Petronella Magdalena Croes dezelfde persoon is als Maria y Cruz volgens de toenmalige spelling. Aangezien de stamboom van Levy Maduro stopt bij Simón en Petronella (María), is Phil Maduro mogelijk de tweede echtgenoot of minnaar van Petronella / María met wie ze haar zoon Felipe Maduro krijgt . . . . .

Mevrouw Blanca de Lima -een expert op het gebied van genealogie- is zo vriendelijk geweest ons te helpen bij het controleren van de diverse stambomen. Zij geeft het hieronder volgende commentaar:

"De hypothese dat Petronila/María Magdalena een minnaar had die Phil heette, van wie ze een zoon had die Felipe heette, is nogal riskant en avontuurlijk. In ieder geval zou de geboorteakte van het kind dan ergens moeten zijn, al was het maar als zoon Petronila of María Magdalena, maar die is er niet. Petronila stierf als weduwe in 1920, Simón is overleden in 1916.

Kortom: ik denk dat het fout is om aan Isaac en Johanna/Anna Catharina Croes het vaderschap van Philip of Phil Maduro toe te schrijven.

Ik heb een zoekopdracht op Family Search gedaan en een zekere Felipe Maduro (zonder tweede achternaam) lijkt getrouwd te zijn met Cruz Cecilia de Jongh, met ten minste twee kinderen: Felipe S. Maduro, die met María de Cur trouwde; en Josefa Fidelina, die met José Cáseres trouwde. 

Alles wijst erop -in die twee documenten- dat de familie Maduro de Jongh uit Puerto Cabello kwam. Er zijn verslagen van Maduro's in Puerto Cabello die dateren uit 1868, wat aangeeft dat het een achternaam was die misschien vanaf het begin van de republiek al voorkomt, via Puerto Cabello, wat indertijd een zeer economisch actieve plaats was".

Waar of niet waar, maar de grote vraag blijft: hoe komt het dat we in de dossiers van Castor Maduro Parra -mijn schoonvader- een foto gevonden hebben van een man, die  wel heel erg lijkt op officiële foto's van Samuel Elías Levy Maduro in het Joods Historisch Museum in Amsterdam. 

Maar op de achterkant van de foto staat de handgeschreven notitie: "Phil Maduro" 

Maduro in de 20e eeuw

Om diverse redenen vertrekt de helft van de kinderen van Castor Maduro Parra en Edesia Maitín Espinosa uit Venezuela

• Castor Maduro verhuist naar Vide de Miño, Spanje

• Lizbeth Maduro verhuist naar Eindhoven, Nederland

• Marina en Edesia Maduro verhuizen naar Miami, USA

De situatie in Venezuela verslechtert aan het einde van de 20e eeuw; een dictatuur vervangt de democratie en economisch komt het land in een langdurige crisis terecht. 

• Van de 27 kleinkinderen verhuizen er 25 naar het buitenland:

De toekomst
van Maduro

Na de inquisitie in Spanje, de wreedheden in Portugal, de verdrijving uit Brazilië, de discriminatie in Noord-Amerika, de economische depressie op de Antillen en de crisis in Venezuela, blijft de familie Maduro zoeken naar nieuwe horizonten.

De Odyssee is een integraal onderdeel van de familie.